domingo, 8 de maio de 2016

Collendo na Piaguda fóra dos piagos

Aínda non sendo este un artigo de toponimia, non  podíamos deixar a "piaguda" enterrada na lama. 
A piaguda, miñoca de mar, é nome común da Mariña luguesa para a Nereis diversicolorcoñecida como eficaz cebo para a robaliza e para o munxe.

O apelativo "piaguda", tan sonoro, semellaría a primeira vista relacionado con "piago", topónimo frecuente para ríos e zonas costeiras.

Un "piago" (tamén "peago", "pego"), do latín pelagus 'pozo',  é unha poza profunda de auga, xeralmente nun río. Foi definido por Piel como "sítio fundo do mar ou de um rio" (PIEL, 1945) - Nos tempos dos teares e do liño, tamén eran chamados peagos os lugares onde mergullaban o liño).


Volvendo coa piaguda,  o sufixo -uda (latín -uta) é coñecido que actúa  xerando adxectivos aumentativos, tais como "narigudo" 'con moito nariz', "bicudo 'con moito bico', peludo 'de moito pelo', e así "barbudo, forzudo, teimudo e centos doutros. 

Piaguda, "Nereis diversicolor".
Cremos plausíbel supoñer unha forma adxectival latina *pediculuta  'con moitos peíños'. 
Xa que logo, "piaguda" viría de "(miñoca) piaguda", "miñoca con moitos pés". En efecto, unha das diferenzas coa  miñoca de terra é que a piaguda tén unha forma de "cempés".

A evolución tería sido pediculuta > peeguuda > peaguda > piaguda, coa perda do -d- e -l-  intervocálicos e sonorización do -t-, seguida pola disimilación -ee- > -ea- e finalmente un peche da vogal átona inicial (igual que con peago > piago). 

Finalmente, notar a existencia dun parente etimolóxico: piollo, do latín pedicŭlus,

--
 PIEL, J., 1945. "As Águas na toponímina galego-portuguesa" in "Boletim de filologia", Tomo VIII, 1945.