A orixe do apelido Pigueiras

 

Segundo o CAG, o apelido Pigueiras distribúese pola Mariña Occidental e o Ortegal; a maior frecuencia rexístrase no concello do Vicedo, polo que alí debeu ter a orixe.

Este apelido, dada a súa forma e significado, debe provir dun topónimo, pero o Nomenclátor de Galicia non rexistra ningunha poboación con este nome.

Por sorte, quedou documentado no chamado Real de Leigos do Catastro de Ensenada para Rio Barba (anos1762-1764), onde se rexistran polo menos tres casas no lugar das Pigueiras (cf. PARES):

O curioso, a priori, é que un núcleo habitado hai 250 anos desaparecese sen deixar rastro, incluída a microtoponimia.

A resposta dáa o Nomenclator, se reparamos na existencia dun núcleo de poboación en Río Barba (O Vicedo) chamado Espigueiras, que non é máis que unha reinterpretación do orixinario As Pigueiras.

Esta reinterpretación e consecuente cambio do topónimo aconteceu no final do séc XVII ou no comezo do XIX, pois no Dicionario de Madoz (1840) xa figura  co nome de "Espigueira" (sic).

En canto ao significado, As Pigueiras alude a un lugar onde se obtiña a pez ‘substancia resinosa extraída do piñeiro e doutras plantas coníferas’ (Estraviz). Estas pegueiras eran un estilo de foxo ou de forno de adobe, onde se fundía a resina obtida dos piñeiros e doutras árbores (cf. Documental)

Na toponimia galega son relativamente frecuentes O Pegueiro, A Pegueira, As Pigueiras, Os Pigueiros. Como nomes de poboación, o Nomenclator rexistra O Pegueiro (Ortigueira, A Co), que debe aludir ao oficio do posesor ou fundador do lugar.

Os apelidos son aínda máis conservadores que a toponimia, debido á súa fixación por escrito, "fosilizan" máis aínda.