Os topónimos Costoira son relativamente frecuntes en Galiza; asi, na Mariña atópanse en Cervo, en Lago (Xove), en Alfoz, en Foz, en Valcarría (Viveiro), etc.
O termo "costoira" debe provir, tal como veremos, do latín medieval custodiaria 'atalaia', 'posto de observación'. A evolución fonética non presentaría maiores problemas. O mesmo caso ocorrería coa variante Costoura. Por outra banda, tamén se rexistran os topónimos Costoia, que neste caso derivan de custodia, e que "engaramallaron" un pouco a cousa, como veremos.
Primeiramente, tanto Sarmiento como J. M. Piel
derivaron "Costoira" de custodia, basándose en varios
casos de Costoira e Costoura documentados na Idade
Media como Custodia (e.g.
en Pedrafita Petra Custodia, actual Paracostoira). O profesor Piel defendía a evolucion custodia >
costoia > costoira, como unha “mera substitucão
espontánea do elemento -oia .."... mais esta evolución dá certa vertixe; semella máis económico explicalo como unha reintrodución tardía no galego da forma latina custodia, co que tería evolucionado custodia > *costoida > costoira. O último paso trataríase simplmente dunha disimilación. Dese modo, a outra forma Costoia sería froito dunha introdución previa deste cultismo, posterior tamén ao romance incial, senón tería dado **costoxa.
Outra hipótese sería a dunha orixe en Costa + -oira, pertencendo ao subconxunto de topónimos en -oira como Fontoira, Valoira,
Riboira, (en Portugal e nunha zona galega reducida dáse a variante -oura: Portouro, Montouro), para os que non hai explicación sinxela. Figuran atestadas por exemplo "Fonte
Aurea", que autores como Bascuas interpretan
certas terminacións -oira, -oiro como provintes dun paleoeuropeo *auria / *aurio. (no entanto, Almeida Fernandes desbota "fonte aurea" como “mero eruditismo tabeliónico”).
Por outra banda, de volta para "costoira", se observamos os paralelismos na área castelá, en transcricions de documentación antiga castelá, atópase "Custiera", que se pode interpretar como ‘atalaya’. Así, García Andreva cita varios casos, por exemplo "Alia vinea de illa custiera de Faia Abolvalitez" (c. 1010) (cf. F. García, 2011. "Aportaciones filológicas a la documentación emilianense altomedieval").
Na mesma liña, na
documentación emilianense do século XIII está rexistrado "custidiera" (cf. C. GARCÍA
TURZA, e J. GARCÍA TURZA, 1996. "Una nueva
visión de la lengua de Berceo a la luz de la documentación emilianense
del siglo XIII": 161-162). Isto parece
reforzar definitivamente a hipótese inicial, pois Custiera non semella máis que a forma paralela a Costoira pero en castelán (cf. lavadoiro - lavadero).
Ningún comentario:
Publicar un comentario